Wat is onbalans en hoe werkt het?
Het Europese elektriciteitsnet werkt optimaal bij een frequentie van 50 Hz. Verschillende factoren kunnen vraag en aanbod verstoren, zoals wisselende weersomstandigheden of het uitvallen van een grote elektriciteitscentrale. Bij een tekort aan elektriciteit - wanneer de vraag groter is dan het aanbod - kunnen stroomstoringen of zelfs uitval optreden. Omgekeerd kan een energieoverschot, bijvoorbeeld door een piek in duurzame stroomproductie, het net overbelasten en schade veroorzaken aan apparatuur en infrastructuur.
De verschillende balanceringsmarkten
Om de balans te herstellen, maakt netbeheerder TenneT gebruik van verschillende balanceringsmarkten. Elk type reserve speelt een specifieke rol bij het corrigeren van onbalans:
- FCR (Frequency Containment Reserve): Dit wordt ook wel de "eerste verdedigingslinie" genoemd. Dit reservevermogen reageert binnen enkele seconden op kleine afwijkingen in de netfrequentie (zoals een daling onder 50 Hz) te corrigeren. Het helpt de eerste impact van een verstoring te dempen en wordt vaak geleverd door batterijen of andere snel reagerende flexibele bronnen.
- aFRR (Automatic Frequency Restoration Reserve): Als de onbalans langer aanhoudt, neemt aFRR het over. Dit reservevermogen stabiliseert de netfrequentie binnen enkele minuten door automatisch meer of minder elektriciteit te leveren. Het is bedoeld voor middellange correcties en brengt de frequentie terug naar het gewenste niveau van 50 Hz.
- mFRR (Manual Frequency Restoration Reserve): Bij langdurige of grotere verstoringen komt mFRR in actie. Dit noodvermogen wordt handmatig geactiveerd door TenneT en kan urenlang worden ingezet. Voorbeelden zijn grote industriële processen die tijdelijk minder of meer energie verbruiken, zoals vrieshuizen, WKK’s en NSA’s (demand response) of wind- en zonneparken die voor langere tijd worden afgeschakeld (curtailment).
Onbalanskosten
Het bijsturen op het net door TenneT brengt financiële consequenties met zich mee. De veroorzaker van onbalans betaalt kosten, terwijl en de oplosser juist inkomsten ontvangt. De prijzen op deze onbalansmarkten fluctueren sterker en liggen vaak aanzienlijk hoger dan op reguliere energiemarkten. Hoe hoog deze kosten zijn, hangt af van het moment en de ernst van de onbalans.
Deze kosten worden doorgaans doorberekend aan eindgebruikers, wat vooral bedrijven met een hoog energieverbruik hard kan raken. Dit stimuleert hen om te investeren in oplossingen die onbalans helpen verminderen, zoals energieopslag of demand response.
Flexibiliteit: onze oplossingen
Scholt Energy zet flexibiliteit in om het elektriciteitsnet in balans te houden. Naast het bieden van stabiliteit zijn onze oplossingen gericht op kostenbesparing en een duurzamer energieverbruik:
1. Energy storage
Batterijen spelen een cruciale rol in balanshandhaving. Ze slaan overtollige energie op tijdens momenten van overschot en leveren die terug aan het net bij tekorten. Dit maakt batterijen uitermate geschikt voor:
- Balanshandhaving: Snel reageren op schommelingen in vraag en aanbod.
- Peakshaving: Het opvangen van piekbelastingen, waardoor bedrijven kosten besparen en het net wordt ontlast.
- Loadshifting: Het opslaan van overtollige energie tijdens daluren of momenten van overschot, om deze op een later tijdstip te gebruiken.
- Reservevermogen: Levering van capaciteit aan balanceringsmarkten zoals FCR, aFRR en mFRR.
2. Demand response
Door slimme aansturing van industriële processen, zoals koelinstallaties of productieapparatuur, kan het energieverbruik tijdelijk worden verhoogd of verlaagd. Dit ontlast het elektriciteitsnet zonder dat bedrijfsprocessen worden verstoord. Dit type flexibiliteit wordt vaak ingezet om in te spelen op signalen van de netbeheerder en vraag en aanbod direct in balans te brengen.
3. Curtailment
Bij een overschot aan elektriciteit, bijvoorbeeld op zonnige of windrijke dagen, kan het noodzakelijk zijn om productie-installaties zoals zonneparken of windturbines tijdelijk terug te schakelen of volledig uit te zetten. Dit voorkomt overbelasting van het net en minimaliseert de noodzaak voor kostbare ingrepen door de netbeheerder. Hoewel curtailment soms betekent dat een deel van de duurzame energie niet wordt benut, draagt het bij aan de betrouwbaarheid van het net.
Door deze flexibiliteitsoplossingen in te zetten, ondersteunen we niet alleen de stabiliteit van het elektriciteitsnet, maar creëren we ook een verdienmodel voor onze klanten. Scholt Energy combineert innovatieve technologieën met geavanceerde marktkennis om vraag en aanbod optimaal op elkaar af te stemmen.
Het verdienmodel
Onze klanten profiteren van vergoedingen voor het beschikbaar stellen en activeren van flexibiliteit:
- Beschikbaarheidsvergoeding
Deze vergoeding wordt betaald voor de tijd dat het reservevermogen stand-by staat. Dit gebeurt ongeacht of het vermogen daadwerkelijk wordt gebruikt. - Activatievergoeding
Wanneer het reservevermogen daadwerkelijk wordt ingezet om onbalans te corrigeren, ontvangt het bedrijf een activatievergoeding. De hoogte hiervan hangt af van de duur en het moment van inzet.
Praktijkcase:
Nijmegen-Noord
In Nijmegen-Noord zorgde de snelle groei van woningen en bedrijven voor overbelasting van het lokale elektriciteitsnet. Scholt Energy bood een kostenefficiënte oplossing door demand response in te zetten:
- Van der Valk maakte gebruik van een warmtepomp en -buffer om het hotel tijdelijk zelfvoorzienend te maken, waardoor het net ontlast werd tijdens piekuren.
- Lidl paste het vermogen van haar koelinstallaties aan, zodat het energieverbruik werd verlaagd op momenten van een hoge vraag.
Deze slimme oplossingen hielpen het lokale netwerk te ontlasten, zonder de noodzaak voor dure en tijdrovende netverzwaringen. Scholt Energy coördineerde de vraagsturing, waardoor zowel de netbeheerder als de bedrijven kosten bespaarden en bijdroegen aan een stabieler elektriciteitsnet.
Succesvolle flexibiliteitsmarkt Nijmegen-Noord
Conclusie
Onbalans is een groeiend probleem, maar met slimme flexibele oplossingen helpt Scholt Energy bedrijven om zowel kosten te besparen als bij te dragen aan een duurzamer energienet. Samen bouwen we aan een stabiele en toekomstbestendige energievoorziening.
Heeft u vragen of wilt u weten hoe uw bedrijf kan profiteren van flexibiliteit?
Neem contact op met onze specialisten.
